Ata Tohumu Peşinde

20180628_130559

AİBÜ IZA BUĞDAYI ÜRETİM ALANI-ÇİVRİL KÖYÜ, BOLU

“Ateş çemberinden geçen Cumhuriyet çocuklarıydılar, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde yurdun dört bir yanına dağıldılar. Hiç birimiz onlar gibi olamadık. Onların yaptığı her şey bir hazinedir.”

Bu cümle geçen günlerde katıldığım Iza Buğdayı Paneline konuşmacı olarak gelen Prof. Dr. Fahri Altay tarafından, duayen Mirza Gökgöl için söylendi. Kelimesi kelimesine doğru değil belki ama kafamda bunlar yankı bulmuş.

Bugün yaşadığım il olan Bolu’da birincisi düzenlenen “Iza Buğdayı Paneli ve Tarla Günleri” adlı panele katıldım, ne mutlu bana. Panel sonrası Iza Buğdayı üretim alanına yani tarlayı da ziyaret etme fırsatı bulduk. Muhteşem bir organizasyondu, emeği geçenleri tebrik ederim.

Kime bu panelden bahsetsem hep aynı tepki ile karşılaştım; “Buğday paneline mi gidiyorsun? Sen… ne alaka?”

Ekşi Mayalı ekmek yapmaya kafayı takmıştım bir süredir. Ekmek yapmaya başladıktan sonra buğday mevzusundan uzak kalamazdım, ben kalsam bile buğday beni bulurmuş zaten. Ekmek yaptıkça, un çeşitlerini araştırmaya başlıyormuşsunuz meğer. Araştırdıkça bir çok değişik insanla tanışma fırsatı yakalıyormuşsunuz. Tanıştıkça, konuştukça, onlar anlatıp sen dinledikçe ATA TOHUMU diye kapı kapı dolaşmaya başlıyormuşsunuz. İşin alaka kısmını böyle açıklıyorum her seferinde.

20180628_132228

Araştırdıkça ve okudukça yıllardır ezberden konuştuğumuz “ verimli topraklarımız var ama üretemiyoruz, çiftçinin hali ne olacak?” gibi lafları artık yürekten hissederek söylemeye başladım. Siyasi konuşmalar arasında laf olsun boşluk dolsun diye söylenen düz bir cümleden ibaret değildi artık durum. Buğdayın anavatanına kök salıp, hibrid tohumlara mecbur bırakılmanın acısını hissediyorum artık. Bununla beraber; ekim, hasat ve verim zorluklarına rağmen, kendini ata tohumuna adamış insanların varlığıyla ümit buluyorum. Buğdayları araştırırken, elimizden kayıp gidenler hakkında konuşulurken MİRZA GÖKGÖL ismiyle karşılaştım.

Prof. Dr. Nusret Zencirci hocamızın bir makalesini buldum tesadüfen. Mirza Gökgöl’ü anlatıyordu. O makalesinde, başkaları bulamaz diye Mirza Gökgöl’e ait olan Türkiye Buğdayları adlı kitabınını da ek olarak sunmuştu. Kitabın hepsi yoktu, sosyal medya sağolsun kendisine kısa sürede ulaştım ve o yoğunluğunun arasında bana kitabın tüm bölümlerini gönderdi.

1935 basımı muazzam bir hazineydi elimdeki kitap. Bilgisayarsız, telefonsuz bir dönemden bahsediyoruz. Vatan için pervane olmuşlar. Kendi cebini düşünen yok, karış karış vatanı dolaşmış, tam 18000 buğday çeşidi kayıt altına almış. Bugüne kadar Mirza Gökgöl ismini duymadığım için utandım. Bu ülkede çok değerli araştırmalar yapılmış ve hala yapılmaktaymış meğer.

Kitabı okudukça bir yandan heyecanlandım, bir yandan kaybettiğimiz binlerce buğday türü için üzüldüm. Ekmek yapmaya başlasıktan sonra ilgimi çeken ve öncesinde buğdayların bir çeşidi olup olmamasıyla zerre kadar ilgilenmediğim günlere kızdım.

Ekşi mayalı ekmek mevzusu popülerliğini devam ettirirken söylemek istediğim bir kaç şey var elbette. Ekşi mayanızı marketten aldığınız ve içinde bir çok katkı maddesi olan unlarla yaptığınız zaman size sağlık olarak dönen bir şey yok. Sadece genetiği ile oynanmış buğdayın ununu alıp evinizde ekmek haline getirmiş oluyorsunuz.

20180630_100203

Dikkat etmemiz gereken; ata tohumlarını üreten, binbir sıkıntıyla yüzyüze gelip zorluklara rağmen üretmeye çalışan insanlara destek olmak. Ata tohumlarımızı ve özellikle Kavuzlu Buğday denen temizlenmesi ve aşamaları zor olan fakat sağlık açısından bir o kadar da yararlı ve önemli olan buğdaylarımızı bilmeliyiz. İşin uzmanı değilim, öğrenmeye çalışıyorum. Net olduğum şey ise; Ata tohumu peşinden gitmemiz gerektiği.

Zor değil, gözünde büyümesin. Kıyafet seçerken ne kadar titizlik gösteriyoruz bir düşün. Mağaza mağaza gezip, deneyip çıkarmakla ne kadar yoruyor bazen, gereksizce. Çocuğun doğumgünü için nerelerle bağlantılar kurup, süslemeler için uğraşıp duruyoruz. Aynı sosyal medya size ata tohumu üreticilerini şak diye çıkarabiliyor. Araştırmalıyız.

En azından ülkemizde ne buğdayları var öğrenmeliyiz ve biz ne yediğimizi bilmeliyiz.

(Aşağıdaki bilgileri Iza Buğday panelindeki sunumlardan aldım.)

“Türkiye’de ilk sıralarda yer alan yerel buğday popülasyonları;”

Zerun

Ak

Kırmızı

Sarı

Karakılçık

Kırik

IZA (Siyez, Kavılca)

Koca

Topbaş

Şahman

Üveyik

Göderedi

Her biri farklı şehirlerde farklı rakımlarda uygunluk gösteren buğdaylar. Siyez fazlasıyla popülerleştiği için şu sıralar her yerde bulabiliyoruz. Saklı Seçilmişler kitabıyla da Kavılca (Kavlıca) ununu tanıdık. Bundan sonraki adımda IZA’nın ismini yaygınlaştırmak gerekiyor, muazzam bir çalışma var.

Ben bugüne kadar yukarıda gördüğüm buğdaylardan Üveyik, Kavılca, Siyez, IZA, Karakılçık, Sarı buğdayla tanışabildim. Çok ilginç hepsinin ekmek yapımında farklı huyları var efendim. Öyle un deyip geçmeyeceksin, dilinden de anlayacakmışsın meğer. Bazen ters köşe yapıveriyorlar adamı. Üveyik beni gerçekten etkileyen bir un oldu. Iza’nın bulgurunu bulabildim sadece, unu ise önümüzdeki hasat sonrası ulaşırım diye ümit ediyorum.

Maya işini şöyle kapatıyorum; ekşi mayalı her ekmek sağlıklı ekmek değildir. Hangi buğdayı kullandığınız ve öğütülme şekli ekmeği ekmek yapar. Bu yüzden beyaz unlu ekşi mayalı ekmek tariflerinden uzak duralım ya da ekmek yemeyin diyerek bazı dengeleri bozan açıklamaları iki kere düşünelim. Çoğu ata buğdayı unu ile yapılan ekmeklerin gluten seviyeleri düşüktür, bunların sağlık açısından zarardan ziyade yararları vardır. Glutenden uzak durmak değil, ata buğdaylarına ait un ve ekşi maya ile fermente ederek yapacağınız ekmeklere dönebilirsiniz. Bu sağlıklıdır. Anneanne ve babaannelerimizin yaptığı gibi yani.

Bu yıl birincisi düzenlenen IZA buğdayı panelinden aldığım hazzı ve mutluluğu paylaşmak için başlamıştım bu yazıya. Fazla uzatmayayım. Yapılan bu güzel işleri takip etmeliyiz, öğrenmeliyiz. Bu ülkede güzel şeylerde oluyor, ümidimizi kaybetmemeliyiz.

Biz Anadolu çocukları, yerel üretime önem veren, ata tohumuna önem verenlere destek olmalıyız.

Ata tohumu candır.

Sağlıktır.

Berekettir.

Geleceğimizdir.

Vatandır.

Yerel Tohumlar hakettiği yeri bulmalıdır.

Leave a Reply

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir